Droga, wierzba sadzona wśród zielonej łąki,
Na której pierwsze jaskry żółcieją i mlecze.
Pośród wierzb po kamieniach wąska struga ciecze,
A pod niebem wysoko śpiewają skowronki.
Wśród tej łąki wilgotnej od porannej rosy,
Droga, którą co święto szli ludzie ze śpiewką,
Idzie sobie Pan Jezus, wpółnagi i bosy
Z wielkanocną w przebitej dłoni chorągiewką.
Naprzeciw idzie chłopka. Ma kosy złociste,
Łowicka jej spódniczka i piękna zapaska.
Poznała Zbawiciela z świętego obrazka,
Upadła na kolana i krzyknęła: “Chryste!”.
Bije głową o ziemię z serdeczną rozpaczą,
A Chrystus się pochylił nad klęczącym ciałem
I rzeknie: “Powiedz ludziom, niech więcej nie płaczą,
Dwa dni leżałem w grobie. I dziś zmartwychwstałem.”
Jan Lechoń, Wielkanoc
W dawnych czasach wielkanocną tradycją było przestrzeganie postu. W tym czasie ograniczano spożywanie m.in. mięsa, cukru, czy nabiału. Zazwyczaj jedzono jedynie żur i śledzie. W związku z tym w Wielki Piątek, z wielkiej radości związanej z końcówką postu, urządzano tzw. pogrzeb żuru i śledzia. Okoliczni mieszkańcy wsi zakopywali w przygotowanym wcześniej dole wspomniane potrawy. Dodatkowo w niektórych regionach Polski zasypywano także garnek z popiołem. Miał on symbolizować koniec smutku i nadejście radości.
Jedną ze świątecznych tradycji jest święcenie wielkanocnej palmy, na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Kiedyś taką palemkę wykonywało się samodzielnie, m.in. z trzciny, wierzby, ziół, bukszpanu oraz sztucznych i suszonych kwiatów. Obecnie coraz częściej decydujemy się na kupno gotowej palmy. Niedziela Palmowa wypada na 7 dni przed Wielkanocą – Święto to rozpoczyna także Wielki Tydzień.
W Wielki Piątek – Dzień Męki Pańskiej powszechnym jest robienie pisanek. To zwyczajowa nazwa jajka zdobionymi różnymi technikami. Dawniej zdobieniem zajmowały się wyłącznie kobiety, mężczyźnie zaś nie wolno było wchodzić w tym czasie do pomieszczenia. Obecnie dekorowaniem jaj zajmują się wszyscy domownicy, a przede wszystkim dzieci. Co ciekawe, w zależności od techniki zdobienia, świąteczne jajka mogą mieć różne nazwy – drapanki, kraszanki, pisanki, oklejanki, nalepianki oraz ażurki. Dzielenie się poświęconym jajkiem przed wielkanocnym śniadaniem, podobnie jak bożonarodzeniowy zwyczaj łamania się opłatkiem, jest wyrazem miłości, przyjaźni i jedności.
Innym wielkanocnym zwyczajem jest święcenie pokarmów. Odbywa się ono w Wielką Sobotę. W koszyku ważne miejsce zajmują jajka, które symbolizują nowe życie, baranek symbolizujący Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, sól kuchenna, pieprz, chleb, wędlina, kiełbasa, chrzan oraz świąteczne ciasta. Dodatkowo koszyk, najczęściej z wikliny, przyozdabia się listkami bukszpanu lub borowiny. Ze święconką do kościoła chodzi się w sobotę, dzień przed Wielkanocą. Następnie poświęcone pokarmy spożywamy podczas świątecznego, niedzielnego śniadania. Oprócz tego na stole znajdują się tradycyjne potrawy wielkanocne w Polsce jak: żurek z jajkiem, biała kiełbasa, czy mazurek. Wielka Niedziela to przede wszystkim uroczysta rezurekcja i dzień radości, zwycięstwa życia nad śmiercią.
Śmigus-dyngus, który obchodzi się w Wielkanocny Poniedziałek, inaczej Lany Poniedziałek, polega na wzajemnym oblewaniu się wodą. Dawniej Słowianie uważali, że lanie się wodą sprzyja płodności, dlatego oblewano przede wszystkim panny na wydaniu. Obecnie, w odróżnieniu od pierwotnych tradycji, wodą oblewa się wszystkich, bez wyjątków. Zwyczaj ten popularny jest przede wszystkim wśród dzieci i młodzieży, które w okresie wielkanocnym kupują specjalne pistolety na wodę lub balony wodne.
Dzisiaj, mimo zimowej pogody, czasów trudnych i niepewnych, staramy się, zarówno duchowo, jak i rodzinnie, przygotować do nadchodzących Świąt Zmartwychwstania Pańskiego, gdzie przy wielkanocnym stole na pewno nie zabraknie życzeń dobrego zdrowia, spokoju, tak potrzebnego nam Wszystkim oraz nadziei na lepsze jutro.
Skorzystała ze źródeł internetowych oraz uzupełniła refleksją:
Elżbieta Misiak-Gancarz